Σκηνές από το πρόσφατο παρελθόν: τοπίο, παραγωγή και κοινωνία στη Σαντορίνη του 1960'

Βασισμένη στην ταινία μικρού μήκους των Κώστα Σφήκα και Σταύρου Τορνέ, ‘Θηραϊκός Ορθρος’ (1968), η έκθεση παρουσιάζει πτυχές της κοινωνικής ιστορίας του νησιού και σκιαγραφεί τον μετασχηματισμό του αγροτικού τοπίου και την σχέση του με την πολιτισμική καθημερινότητα των κατοίκων του. Εννέα σκηνές από την ταινία αποτελούν τις εννέα θεματικές ενότητες της έκθεσης η οποία συνδέει το παρελθόν με το παρόν μέσα από κείμενα και εικόνες. Η έκθεση συνοδεύεται από την συνεχή προβολή της ταινίας ‘Θηραϊκός Ορθρος’ στον ίδιο εκθεσιακό χώρο

Αφορμή για την έκθεση στάθηκε μια προβολή της ταινίας ‘Θηραϊκός Όρθρος’ στο δημοτικού σχολείου Πύργου. Τα παιδιά παρατηρούσαν με απορία τόπους άγνωστους και πρόσωπα αλλόκοτα που δεν τους θύμιζαν σε τίποτα το νησί που ζουν καθημερινά. Σκηνές από ένα μακρυνό παρελθόν μα και συνάμα πολύ κοντινό αφού εμείς οι μεγαλύτεροι τις έχουμε βιώσει.

Το ξαφνικό πέρασμα στην ευημερία μας αποξένωσε απο το τοπίο στο οποίο ο τουρισμός χρωστά την ανάπτυξή του, και μας απομάκρυνε απο τον τρόπο ζωής των ανθρώπων που έπλασαν αυτό το τοπίο. Έτσι γεννήθηκε η ιδέα για αυτή την έκθεση. Μια έκθεση που θα συνδίαζε παλιές άγνωστες, με σύγχρονες γνώριμες εικόνες για να καταδείξει την πολιτισμική συνέχεια, ως διαδικασία η οποία σε πρώτη ανάγνωση φαίνεται ότι επιλεκτικά και συνειδητά διατηρεί πολιτισμικά στοιχεία που την συνδέουν με το παρελθόν.

Το υλικό της έκθεσης προέρχεται απο έρευνα πεδίου και βιβλιογραφικές πηγές αλλά σε αυτή τη φάση δεν γίνεται καμμία προσπάθεια ερμηνευτικής προσέγγισης.

Η έκθεση εγκαινιάστηκε με μια εκδήλωση με τίτλο, ‘οταν η εμπειρία γίνεται ιστορία, βλέποντας, ακούγοντας, συζητώντας ….‘ η οποία περιλάμβανε δημόσια προβολή της ταινίας και σύντομες αφηγήσεις από άτομα, που υπήρξαν ενεργά την δεκαετια του 1960. Κάθε ομιλητής περιέγραφε τα συναισθήματα και τις αναμνήσεις που του ενέπνευσε η προβολή της ταινίας.

Αρκετό καιρό πριν την εκδήλωση, έγινε επιλογή και προετοιμασία των αφηγητών στο χώρο τους, με προβολή της ταινίας και συνεντεύξεις. Η συγκίνηση με κάποιες σκηνές τις ταινίας ήταν έκδηλη. Γενική παραδοχή ‘'τάδα, συγκινήθηκα και αυτά που σου λέω τάχω περάσει’ ή οι αναμνήσεις του εργάτη ορυχείων ‘παίζαμε τη ζωή μας για ένα μεροκάμματο. Πας και δεν ξέρεις αν θα γυρίσεις’.

Οταν η εμπειρία γίνεται ιστορία: βλέποντας, ακούγοντας, συζητώντας ...",

Θηραικός Όρθρος (1968)

Ταινία μικρού μήκους 20'

Σκηνοθεσία: Κώστας Σφήκας, Σταύρος Τορνές

Σενάριο: Κώστας Σφήκας, Σταύρος Τορνές

Ηχος: Κώστας Σφήκας

Παραγωγή: Γιώργος Σαμιώτης

Φωτογραφία:Γιώργος Πανουσόπουλος

Μοντάζ: Πάνος Παπακυριακόπουλος